De boodschap gericht aan de internationale conferentie over de Islam die is gehouden op 29-30 April 2005 op de universiteit van Wisconsin-Madison.
Aan de leden van Dialoog Internationaal en de anderen die hebben geholpen om deze belangrijke conferentie te organiseren, aan de faculteitsleden, academici en studenten van UW Madison die hebben bijgedragen aan de conferentie en aan de achtenswaardige sprekers en gewaardeerde gasten:
Ik ben diep bedroefd dat mijn voortdurende gezondheidsproblemen me verhinderen zo’n belangrijke bijeenkomst van eminente mensen bij te wonen. Ik geloof dat als de hele mensheid richting de toekomst marcheert, de dialoog ons veiligste toevluchtsoord is voor elke soort van verdeeldheid en moeilijkheden die voortkomen uit verschillen. Ook vind ik het prijzenswaardig dat u zich rond dit onderwerp heeft verzameld.
In alle religies worden, zoals in toenemende mate wordt geconstateerd door geleerden als uzelf, dezelfde grondslagen en waarheden benadrukt. Elke boodschapper die door God is gezonden, continueerde, perfectioneerde en completeerde de hoofdbeginselen van de voorgaande boodschapper in het licht van de omstandigheden en van de benodigdheden van het huidige tijdperk. Dat is te zeggen, ze herhaalden allemaal de boodschap van de vorige boodschappers, perfectioneerden deze conform de nieuwe omstandigheden en voorwaarden, weidden uit over de kwesties die uitleg behoefden en hervormden de boodschappen die vernieuwd dienden te worden. Alle profeten focusten op dezelfde onderwerpen: de Eenheid van God, het Profeten-ambt, Leven na de Dood en aanbidding. De individuele stijl, persoonlijke wijze en keuze van retoriek daargelaten, zijn deze grondslagen de essentie van de boodschap van iedere profeet. De verschillen tussen religies -waarmee ik de mate waarin over kwesties wordt uitgeweid, waarin ze worden verduidelijkt, waarin ze worden samengevat of juist mysterieus blijven, en de mate waarin sommige handelingen toegestaan of verboden zijn, bedoel –die verschillen zijn gerelateerd aan de eigentijdse vooruitgang en de ontwikkeling van de mensheid in die tijd. Met elke nieuwe manifestatie van Zijn Woord (of openbaring), verklaart God het universum en geeft hij gedetailleerde richtlijnen en specifieke wetten aan elk volk volgens het bestaande niveau van wetenschap en kennis, perceptie en volgens het soort problemen en de behoeften waarmee het geconfronteerd werd.
Derhalve was er, ondanks het feit dat de logica en betekenis gelijk bleef, een continue vernieuwing in het uitweiden over hetgene dat was samengevat, het verbieden van dingen die waren toegestaan, het veralgemenen van bijzondere en het verklaren van het mysterieuze.
Dit betekent dat, wat werd beschouwd als voldoende voor beginners, nadere toelichting vereiste om aan de behoeften te kunnen voldoen van hen die later kwamen; dat wat geschikt was voor woestijnbewoners, nadere toelichting vereiste om aan de behoefte van stadsbewoners te kunnen voldoen.
Hierdoor zijn er kleine veranderingen geweest op secundaire punten in de boodschappen van de profeten, van de eerste tot de laatste. Deze veranderingen zijn echter beperkt gebleven tot de details en geen ervan is gerelateerd aan de ware essentie van de boodschap. Voor wat betreft meningsverschillen, geschillen en oorlogen die resulteren uit de verschillen tussen leden van verschillende religies, deze zijn niet afkomstig uit de essentie van de geopenbaarde godsdienst, maar uit menselijke beweegredenen zoals verkeerde interpretaties, haat en woede, eigenbelang en hebzucht; deze conflicten waren en zijn geïnitieerd door hen die afstand hebben genomen van de wezenlijke boodschap.
Sterker nog, sinds het begin heeft iedere profeet zijn volgelingen geleid als was hij een ambassadeur van de liefde (ask-emiri) en hij construeerde zijn interacties met hen in liefde. Profeet Mozes (vzmh) heeft zijn stam om zich heen verzameld met woorden van liefde en hij heeft hen gered van de brandende haat van de Farao. Profeet Jezus (vzmh) creëerde een levensgedicht over liefde, een leven dat een meesterwerk van liefde was, en hij vervulde zijn missie door dit gedicht in verschillende vormen uit te voeren. Profeet Mohammed (vzmh) was heel zijn leven de stem van genade. De Thora, het Nieuwe Testament en de Koran zijn tekenen van Gods Attribuut van de taal; deze taal is het ontmoetingspunt van liefde en verlangen.
De Almachtige God heeft alle profeten die mensen uitnodigen in liefde, vrede en geluk in beide werelden, op een unieke manier perfect gemaakt en hij heeft ze bekend gemaakt door deze unieke attributen. Profeet Adam was het symbool van zuiverheid, Profeet Noah werd gered van de zondvloed, Profeet Mozes werd aangesproken door God, Profeet Jezus was gezegend met de geest van God, Profeet Mohammed was Gods Beminde (Habibullah). Profeet Abraham was de Vriend van God (Halilullah). Halîl betekent trouwe compagnon of boezemvriend die komt in de aanwezigheid van de Vriend (God) en die Zijn barmhartigheid voelt in het diepst van zijn hart. Profeet Abraham is de eerst persoon die dit niveau van loyaliteit heeft bereikt, voor zover we hebben gehoord. Ik geloof dat de diepste, meest oprechte vorm van vriendschap, die geïllustreerd en vertegenwoordigd wordt door de Profeet Abraham, tegenwoordig zelfs nog noodzakelijker is. Het stichten van wereldvrede zal alleen mogelijk zijn in de geest van deze unieke vorm van vriendschap. De grootste verantwoordelijkheid voor het stichten van deze vrede ligt bij de afstammelingen van Abraham.
Ja, ondanks het feit dat er verschillen zijn in jurisprudentie volgens de behoeften van verschillende geografische en maatschappelijke omstandigheden, presenteren de geopenbaarde godsdiensten exact hetzelfde model van geloof en ethiek aan de mensheid. Ze hebben de mensen allemaal dezelfde basiswaarheden geleerd over het bestaan van God en eenheid, het doel van het menselijk leven en de schepping, het dienen van God en de manier waarop dit zou moeten, de ethische gedragingen en de levensstijl waar de Schepper van houdt en waaraan Hij de voorkeur geeft; juist en onjuist, goed en fout, de manier waarop mensen hun leven zouden moeten organiseren in deze wereld en de dingen die gedaan moet worden als voorbereiding op het hiernamaals en het eeuwige leven.
Zij die behoren tot de verschillende religies die zijn geopenbaard in verschillende tijden en op verschillende plaatsen, beoefenen en delen, ondanks al hun verschillen, dezelfde ethische beginselen. Basiswaarden zoals het vermijden van diefstal, moord, overspel, liegen en het beleefd en respectvol zijn naar anderen, zijn gemeenschappelijke waarden. Deze zeden verenigen ook de islam, het christendom en het jodendom. Net zoals ze worden ontmoedigd in de islam, wordt men in het christendom en het jodendom ook behoed voor onethische gedragingen als ondankbaarheid, hoogmoed, liegen, hebzucht, gebrek aan respect, roddelen, hypocrisie, bedrog, agressiviteit, instigatie, ontrouw, gierigheid, laster en onrechtvaardigheid. Mensen worden daarvoor in de plaats opgeroepen om respectvol, liefdevol, billijk, barmhartig, genadig, hulpvaardig, nederig, eerlijk, betrouwbaar, genereus, loyaal, zelfopofferend en beminnelijk te zijn.
Vele groeperingen in de wereld verdedigen een opvatting die lijnrecht staat tegenover deze ethische waarden die zijn bijgebracht door geopenbaarde religies. Materialisme bijvoorbeeld, is in de laatste 200 jaar zeer krachtig geworden in de wereld; mensen zijn aangemoedigd om alleen aan hun eigen voordeel te denken en om geen regels of voorschriften in de weg te laten staan van hun gewin. Gevechten en conflicten, mensen die elkaar aanvallen om een stuk land of om de macht en autoriteit, het dagelijks meer en meer onderdrukken van behoeftigen en zwakken, het verspreiden van onrecht en het toenemen van immoraliteit zijn slechts een paar voorbeelden van een dergelijke ontaarding. De situatie vereist dat de volgers van de geopenbaarde godsdiensten zich verenigen om de mensheid te redden van de misleiding door materialisme. Het komt neer op de joden, de christenen en de moslims, met oprechtheid en gezond verstand, om samen te werken en elkaar te helpen in de strijd tegen dit soort kwaad.
Ik zie twee kanten van onze wereld, uitgeput door de conflicten en oorlogen van onze tijd: vanuit één perspectief is het een potentiële nieuwe locatie voor oorlogen en conflicten ten gevolge van de hebzuchtige honger van de mens, maar vanuit een ander perspectief is het een wieg van broederschap, liefde en eenheid ten gevolge van inspanningen van mensen zoals u die de ambassadeurs zijn van vrede en dialoog. Ik heb de hoop dat de toekomst het leven zal schenken aan een vrolijkere, eerlijkere, barmhartigere en tolerantere wereld als gevolg van initiatieven tot dialoog, beginnend onder moslims, christenen en joden die, ondanks het feit dat ze met elkaar hebben gestreden en dat ze al eeuwen tegenover elkaar staan, zijn geworteld in en gevoed door dezelfde bron en die dezelfde beginselen delen. Deze initiatieven onder de 3 grootste wereldgodsdiensten hebben zich uitgebreid naar het hindoeïsme en naar Chinese religies.
Islam draagt ook enorm bij aan de constructie van deze gelukkige wereld en toekomstige “eilandjes van vrede”, die het wensbeeld zijn en die worden nagestreefd met behulp van dialoog en tolerantie. In taalkundig opzicht komt het woord islam voort uit de woorden vrede, orde en harmonie; het betekent dus de volledige onderwerping aan de Almachtige God, samen met gehoorzaamheid en acceptatie van de regels en orders, zodat niemand ooit schade ondervindt van de tong of hand van een moslim.
Islam is een levensstijl van rechtvaardigheid en harmonie in de breedste vorm, op het niveau van het individuele, de familie en de maatschappij. Iemand die de islam praktiseert denkt eerlijk, leeft eerlijk en zal altijd proberen om nooit om andermans rechten te schenden. Uitgaande van zichzelf staat een moslim op tegen onrechtvaardigheid en vervolging en is hij of zij extreem gevoelig met betrekking tot de rechten van anderen; ze beschermen de rechten van anderen nog beter tegen schending, dan hun eigen rechten. Moslims leven volgens een metaforische balans, ze vermijden extremen.
De islam stimuleert gelijkheid als de wil van de Almachtige God en verkrijgt wederzijds respect van de medemensen; de islam verklaart dat elke poging om deze gelijkheid te verzwakken of vernietigen de grootste misdaad tegen de mensheid zou zijn. Het verwerpt onmiskenbaar klassenverschillen gebaseerd op huidskleur, ras, regio en sociale status en vecht rationeel op ieder platform tegen deze verdorven interpretatie. De islam omarmt elke individueel en iedere groep met dezelfde gelijkheid en warmte. Het speelt op dezelfde wijze in op de verwachtingen en de behoeften van een ieder. Alsof het de longen uit het lijf schreeuwt dat niemand superieur is aan een ander menselijk wezen, benadrukt het regelmatig gelijkheid en gelijke kansen voor iedereen. Islam stelt sociale structuren die zijn gebaseerd op familieachtergronden aan de kaak en verwerpt onmiskenbaar differentiële behandeling gebaseerd op klasse, zelfs als dit zich alleen afspeelt op de eenvoudigste of kleinste gebieden van het leven.
Zij die een ideologische en politieke benadering van de islam hebben, kunnen – soms als gevolg van vooroordelen en soms als gevolg van het slechte voorbeeld en de inconsistentie van mensen die zichzelf valselijk presenteren als moslims – zichzelf niet bevrijden van een beeld van de islam vanuit het perspectief van de meest algemene en overheersende ideologische systemen en visies en ze hebben daardoor een onjuiste voorstelling van de islam. Daarnaast hebben sommige moslims geprobeerd om de islam te verzoenen met de huidige ideologieën en systemen en ze hebben vaak een verontschuldigende aanpak gekozen om dat te bereiken; daarom konden ze de islam niet presenteren in zijn authenticiteit en werd de islam steeds met een ander imago neergezet. De islam werd bijvoorbeeld aan het einde van de 19e eeuw en in het eerste kwartaal van de 20e eeuw geassocieerd met liberalisme, kapitalisme en de beginselen waarop zij gebaseerd zijn; de islam werd na de Tweede Wereldoorlog ook vergeleken met het socialisme ten gevolge van het opkomende imago van het communisme en socialisme in de derde wereld en in de islamitische wereld. De huidige benadering is om de islam te identificeren met globalisatie en de daarbij behorende waarden. Terwijl de islam gisteren in de eerste plaats werd gepresenteerd als een economisch en politiek systeem, wordt het vandaag de dag gepresenteerd op een compleet andere manier: wanneer reacties en kritieken op de door anderen gevormde agenda, worden gepresenteerd als islamitische standpunten of kritieken, wordt de islam gedegradeerd tot het niveau van reactionaire filosofie.
In werkelijkheid is de islam een uniek systeem voor de mensheid dat kan worden geïmplementeerd in elk aspect van het leven en binnen zijn applicatie is er op verschillende aspecten flexibiliteit van implementatie. Het biedt verschillende oplossingen voor de problemen waar mensen tegenaan lopen, van de kleinste conflicten die zich in het individuele leven of het familieleven voordoen tot de meest complexe, maatschappelijke kwesties. Vanaf het eerste moment dat de islam in het hart van iemand binnenkomt, omvat het in de breedte en lengte elk detail van het leven, tot aan de kleinste morele vragen aan toe. Elk deel van zijn boodschap is universeel, een meesterwerk van maatschappelijke harmonie, een frisse wind van dialoog en tolerantie. Onbeschoftheid, onenigheid, woede en haat zijn weerspiegelingen van de geest en het hart van de tegenstanders van de islam of reactionaire uitbarstingen van ongeschoolde volgers van islam, die voortkomen uit hun afgunst. In een hart waar de islam is gevestigd is enkel en alleen liefde, compassie en tolerantie voor de Schepping, voorkomend uit de liefde voor de Schepper. Er kan zelfs geen haat, woede of afgunst zijn in een hart dat vertrouwen en een connectie met God heeft. Zo’n hart versterkt en verjongt zijn geloof, zijn relatie met de Ondersteuner, zijn focus en zijn richting elke dag, elke week en elk jaar in verschillende vormen van aanbidding en als dit hart puur blijft, is er geen mogelijkheid dat het openstaat voor vijandigheid.
Ten slotte, interreligieuze en interculturele dialoog is een must. De eerste stap is (zoals een hedendaagse moslimgeleerde benadrukte) om de controversiële kwesties tussen verschillende religies ter zijde te leggen, en om de gemeenschappelijke punten, waar er veel meer van zijn, naar voren te brengen. Mevlâna Celâleddin Rumî heeft gezegd: “Eén van mijn voeten is in het centrum, de andere bevindt zicht afwisselend in alle 72 landen”. Als we zo denken, moeten we een cirkel tekenen die groot genoeg is om niet alleen religieuze mensen op te nemen, maar heel de mensheid, en we moeten onze handen in vrede uitstrekken naar iedereen. Het is belangrijk dat we niet vergeten dat alle relaties tussen geciviliseerde mensen plaatsvinden door dialoog, door het uitsluiten en achterlaten van het gebruik van dwang naar elkaar om elk doel maar na te streven.
Met deze gedachten wil ik iedereen bedanken die eraan heeft meegewerkt om deze conferentie over “Islam en Dialoog” te organiseren, en ik wil de deelnemers feliciteren. Ik vraag uw vergeving voor het feit dat ik niet in staat was om naar Wisconsin te reizen vanwege mijn gezondheidsproblemen en ik stuur u mijn diepste respect en mijn hartelijke groeten.
M. Fethullah Gülen